Hoe praat je met een conformdenker?

Wat als je vriend, familielid of collega het voor mogelijk houdt dat sars-cov-2 een gevaarlijk killervirus is en dat je besmet kan raken van op minder dan 1,5 meter langs iemand heen lopen? Of dat het virus met een niet medisch mondneusmasker te bestrijden is? Discussies hierover kunnen zomaar uit de hand lopen. Hoe ga je een dialoog aan zonder dat het tot onenigheid leidt? Ik geef je een aantal tips en ervaringen.

Conformdenkers worden al snel weggezet als “schapen” of mensen die alles wat de overheid zegt klakkeloos overnemen, zonder onderbouwing. Het bij voorbaat wegzetten van deze mensen als “lemming” of “schaap” zal er echter alleen maar voor zorgen dat deze mensen een muur optrekken. Als compleetdenker (in de volksmond tegenwoordig een complotdenker) moet je toch wat anders te werk gaan.

Wat is een conformdenker eigenlijk?

Een conformdenker is iemand die heilig gelooft in de goede bedoelingen van de overheid. Ze denken dat de overheid wil zorgen voor haar eigen bevolking. Ze kunnen zich niet voorstellen dat democratisch gekozen volksvertegenwoordigers ook kwaad in de zin kunnen hebben. De conformdenker volgt de aanwijzingen en decreten van de overheid zonder vragen naar onderbouwing op. Ze krijgen zelfs het gevoel te deugen als ze precies doen wat de overheid van ze vraagt. De conformdenker volgt enkel de reguliere media en zal alles wat niet voldoet aan het officiële narratief afdoen als complot denken. De conformdenker kan gevaarlijk zijn als zij/hij iemand tegenkomt die niet voldoet aan de geldende corona maatregelen. Irrationele angst speelt daarbij een grote rol en dit kan tot uitbarstingen leiden.

De vrouw in de supermarkt

Net na de ingang van het dringende advies tot het dragen van mondkapjes, ging ik shoppen met mijn dochter (2 jaar) in de lokale supermarkt. Hier trof ik een rasechte conformdenker aan. De priemende bange oogjes boven het mondkapje verraden al dat ik hier te maken had met iemand die andersdenkenden niet respecteerde. Vrolijk stond ik net afgebakken croissants in een zakje te scheppen toen ik het volgende hoorde: “Schaamt u zich niet?!”. Ik draaide me verbaasd om en zag de oudere vrouw met haar gezicht half bedekt recht voor me staan. “Door mensen als u komen de IC’s vol te liggen. U moet alleen naar de supermarkt komen met mondkap en uw dochter thuislaten, ze kan hier de hele supermarkt besmetten.” Ik stond perplex. Deze vrouw die mij nog nooit ontmoet had, vond het nodig om haar irrationele angst op mij te projecteren. Het enige wat ik eruit kon stamelen was: “Ik denk dat u even normaal moet doen”, en vervolgens liep ik weg.

Bedenk waarom je in gesprek gaat

In tijden van grote verandering, zoals met de corona crisis, zullen conformdenkers standvastiger worden in hun geloof. Ze zullen zelfs totale vreemden gaan aanspreken op het niet opvolgen van de regels. Dit kan natuurlijk tot een verhit debat leiden en zelfs tot agressie. Bedenk wel met wie je in debat wilt gaan. De vrouw in de supermarkt kende ik niet, ik had haar onmogelijk op andere gedachten kunnen brengen. Ga bij jezelf na wat je met zo’n gesprek zou willen bereiken. Met een vreemde bereik je niets, behalve nog meer frustratie.

Conformdenker in de familie

Iemand waarmee je veel meer te maken hebt is een familielid. Zo heb ik een hele lieve compleetdenkende familie, maar zit mijn schoonfamilie vol met conformdenkers. Ik schets even een recente situatie. De rel rond de feestvierende Willem 2 supporters was op zijn hoogtepunt in de media en wij hadden wat schoonfamilie op bezoek. “Wat erg he? Al die hooligans die zo aan het feesten waren, zij zijn verantwoordelijk voor het in standhouden van de regels!”, zei de conformdenker. Nadat ik al eerder mijn mond had gehouden na zo’n zelfde opmerking, besloot ik er nu eens op in te gaan. De kans deed zich voor om een klein speldenprikje achter te laten.

Verdiep je in de ander

De manier van contact maken is ontzettend belangrijk. Op het moment dat je een conformdenker gaat overladen met kritisch geluid en wat je verder allemaal denkt over de corona maatregelen, zullen ze snel weer de oogkleppen op zetten. “Waarom denk je dat die supporter verantwoordelijk zijn voor het in standhouden van de regels?”, vroeg ik daarom aan mijn familielid. Het verwachte antwoord kwam al snel, zij zorgden namelijk voor veel meer besmettingen. “Maar waarom zijn mensen in Tilburg verantwoordelijk voor het in standhouden van de regels in Friesland?” vroeg ik vervolgens. “En is het niet de keuze van deze mensen om daar aanwezig te zijn en zo te feesten, je bent er zelf toch niet bij geweest? Wellicht maken zij een andere risico afweging.” Je moet goed aanvoelen wat een persoon aankan qua informatie, ga dus alleen het gesprek aan als je de conformdenker goed kent. Wat ik heb gemerkt is dat conformdenkers vaak letterlijk herhalen wat ze van de overheid te horen krijgen. “Baat het niet dan schaadt het niet” is een mooi voorbeeld als het gaat om het mondkapje of “Is de 1,5 meter wel goed gewaarborgd?” als het gaat om op visite komen. De kunst is om met een aantal waarom vragen twijfel te zaaien over wat ze over de maatregelen denken. “Waarom denk je dat 1,5 meter afstand houden helpt tegen het virus, heb je daar ergens wetenschappelijk bewijs van gezien?”

Ken je eigen grenzen

Geloof het of niet, dat ene gesprek over de Willem 2 supporters ontaarde in een heuse corona discussie app met een conform denkend familielid. Dit ging niet lang goed. Wat ik ook aandroeg aan bewijzen over onbetrouwbare PCR-testuitslagen of de statistieken (die gewoon te vinden zijn bij het RIVM of CBS) het kwam altijd weer terug op dezelfde gestelde vragen. “Waarom kunnen we niet gewoon even doen wat de overheid van ons verlangt? Waarom zouden ze de economie kapot willen maken, waarom zouden ze tegen ons liegen?  Het was onbegonnen werk, het zorgde alleen voor frustratie. Want inderdaad, de waarom vraag, daar zit ik ook mee. Ik heb er wel ideeën over (the great reset), maar hier kun je niet mee aankomen bij een conformdenker. Dat is geen speldeprik, maar een heel vat aan scherpe spelden opeens over het hoofd kieperen.Daarom heb ik besloten deze app te verlaten en het te houden bij af en toe een kritische vraag. Het volgende heb ik gezegd: “Weetje, ik hoop oprecht dat ik het bij het verkeerde eind heb en dat we over een jaar samen kunnen lachen over mijn bezorgdheid. Maar als ik het wel bij het rechte eind heb, dan moet je straks niet zeggen dat je niet gewaarschuwd bent. Denk erover na en informeer jezelf iets breder alsjeblieft.”  Het had geen enkel effect. [/et_pb_text][et_pb_video src="https://youtu.be/aR3uA2eLgbk" _builder_version="4.8.1" _module_preset="default"][/et_pb_video][/et_pb_column][/et_pb_row][/et_pb_section]